از دیدگاه دکتر میثم شکری ساز اثر پیگمالیون یا (Pygmalion Effect) یک پدیده روانشناسی است که بر روی عملکرد ما در حوزه‌های مختلف تاثیر به سزایی دارد. در این مقاله سعی داریم به صورت مختصر درباره این اثر و مزایا و معایب آن در زندگی‌مان بپردازیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
اثر پیگمالیون چیست؟
همانطور که ذکر شد، Pygmalion Effect یک پدیده روانشناسی است. اثر پیگمالیون در روانشناسی به معنای تاثیر قدرت توقعات و انتظارات دیگران بر عملکرد و رفتار فرد می‌باشد. از طرفی، این اثر به این موضوع نیز اشاره دارد که چگونه انتظارات ما از دیگران بر روی رفتارمان با آن‌ها تاثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر، این اثر نشان دهنده این واقعیت است که قدرت توقعات و انتظارات در زندگی انسانی به شدت زیاد است و می‌تواند عملکرد ما را در طول زندگی تحت الشعاع قرار دهد.
اثر پیگمالیون بر اساس داستانی از اساطیر یونانی است که در آن یک هنرمند به نام پیگمالیون تصمیم می‌گیرد تا یک مجسمه زیبا و بانمک را از سنگ بسازد. او در طول ساختن این مجسمه به قدرت خلاقیت و هنر خود اعتقاد داشته و انتظار دارد که مجسمه زنده شود. در نهایت زمانی که مجسمه تکمیل شد پیگمالیون شگفت زده می‌شود، زیرا مجسمه واقعا زنده شده است. این اثر با الهام از این داستان اساطیری این واقعیت را نشان می‌دهد که با توقعات و انتظارات مثبت و بالا، فرد می‌تواند به عملکرد و استعداد خود افزوده و به اهداف بزرگتری دست یابد. از طرفی، انتظارات منفی نیز می‌توانند منجر به کاهش عملکرد و توانایی‌های فرد شوند.
اطلاعاتی درباره تاریخچه پیگمالیون
اثر پیگمالیون، اصطلاحی است که برای نخستین بار توسط رابرت روزنتال در سال 1968 میلادی مطرح شد. او در تحقیقات خود در زمینه آموزش و یادگیری، به این نتیجه رسید که توقعات و انتظارات معلمان درباره عملکرد دانش‌آموزان، تاثیر قابل توجهی بر عملکرد آن‌ها دارد.
روزنتال در یک آزمایش، دانش‌آموزانی را به صورت تصادفی انتخاب کرد. سپس از تمامی این اشخاص یک تست هوش ساختگی گرفت. در نهایت نتیجه این تست اعلام نشد، اما به معلمان اعلام کرد که این دانش‌آموزان دارای استعداد بالایی هستند و در طول سال تحصیلی پیشرفت چشمگیری خواهند داشت. در پایان سال تحصیلی، نتایج نشان داد که عملکرد دانش‌آموزان به طور قابل توجهی بهبود یافته بود. این تجربه، نشان دهنده این واقعیت بود که توقعات مثبت معلمان، تاثیر قابل توجهی بر عملکرد دانش‌آموزان دارند.
پس از آن، این مفهوم به سرعت در حوزه‌های دیگر نیز شناخته شد و Pygmalion Effect به عنوان یک مفهوم روانشناختی مورد مطالعه قرار گرفت. در ادامه، این اثر در زمینه‌های مختلفی مانند رهبری، آموزش و پرورش، روانشناسی سازمانی و تحقیقات اجتماعی بررسی شد. برای مثال، در حوزه رهبری، توقعات و انتظارات رهبران درباره عملکرد تیم‌ها و اعضای آن‌ها، تاثیر مثبت زیادی بر عملکرد و موفقیت آن‌ها دارد. همچنین در آموزش و پرورش، توقعات و انتظارات معلمان و والدین نسبت به عملکرد دانش‌آموزان، بر روی پیشرفت آن‌ها تاثیرگذار است.
اثر پیگمالیون و اثر گالاتیا
اثر گالاتیا نیز یک پدیده روانشناختی است. از نگاه دکتر میثم شکری ساز این اثر که از آن با نام پیشگویی خودباورانه نیز یاد می‌شود، این حقیقت را آشکار می‌کند که باورها و انتظارات یک شخص از خودش، می‌تواند بر روی عملکرد او تاثیر داشته باشد. به عنوان مثال اگر دانش آموزی باور داشته باشد که از هوش و استعداد قابل توجهی برخوردار است، به احتمال زیاد در امتحانات مدرسه به نتایج بهتری دست پیدا خواهد کرد. این در حالی است که اگر دانش آموزی به توانایی‌هایش اعتماد نداشته باشد، بدون شک این باور بر روی نتایج او تاثیر گذار است.
اثر گالاتیا و اثر پیگمالیون در روانشناسی دو اصل مهم هستند که تاثیر انتظارات خودمان و دیگران را در نتایج و عملکرد ما آشکار می‌سازند.
چگونه می توانیم از Pygmalion Effect در زندگی استفاده کنیم؟
از نظر دکتر میثم شکری ساز اثر پیگمالیون در روانشناسی از اهمیت بالایی برخوردار است. درک صحیح این اثر می‌تواند به رشد و پیشرفت ما در حوزه‌های مختلف زندگی کمک شایانی بکند. برای استفاده از Pygmalion Effect در زندگی، می‌توانید نکات زیر را مد نظر قرار دهید:
- توجه به توقعات و انتظارات خود: در ابتدا، باید به توقعات و انتظاراتتان نسبت به خودتان و دیگران توجه کنید. مطمئن شوید که این توقعات و انتظارات مثبت و قابل دستیابی هستند و باعث انگیزه و الهام شما می‌شوند.
- تغییر توقعات و انتظارات منفی: اگر شما توقعات و انتظارات منفی نسبت به خودتان داشته باشید، این انتظارات منفی قطعا در زندگی شما تاثیر گذار خواهد بود. در قدم اول شما باید سعی کنید تا جای ممکن این توقعات را تغییر دهید. به عنوان مثال، با مرور نتایج خوب و عملکرد‌های مثبت‌تان در گذشته، می‌توانید تصورات منفی دیگران را تغییر دهید. از طرفی، توقعات منفی دیگران نیز می‌تواند در نتایج شما تاثیرگذار باشد. اما در کل، اولا این نکته را به یاد داشته باشید که دیگران در اکثر اوقات اطلاع دقیقی از شرایط ما ندارند و در نتیجه انتظارات و توقعات آن‌ها نمی‌تواند چندان واقعی و درست باشد. در ثانی، همیشه این نکته را مد نظر قرار دهید که زندگی هر شخص به عملکرد، تلاش، باورها و توانایی‌های او وابسته است. لذا سعی کنید تا جای ممکن نظرات منفی غیرسازنده را نادیده بگیرید.
- ایجاد توقعات و انتظارات مثبت در دیگران: با ارائه نشانه‌های مثبت و قابل اعتماد، می‌توانید توقعات و انتظارات مثبت را در دیگران ایجاد کنید. به عنوان مثال، با نشان دادن قدرت و توانایی خود در یک حوزه خاص، می‌توانید اعتماد دیگران را جلب نمایید.
- استفاده از تاثیرگذاری مثبت: با استفاده از تاثیرگذاری مثبت، می‌توانید توقعات و انتظارات مثبت را در دیگران تقویت کنید. به عنوان مثال، با ارائه کمک و حمایت به دیگران، می‌توانید آن‌ها را تشویق کنید تا توقعات خود را نسبت به شما ارتقاء دهند.
- پذیرش تاثیرگذاری دیگران: به گفته دکتر میثم شکری ساز باید بپذیرید که توقعات و انتظارات دیگران ممکن است بر شما تاثیرگذار باشد. لذا در قدم اول تلاش کنید که نظرات دیگران را خوب یا بد بشنوید، اگر توقعات و انتظارات آن‌ها به جا بود، باید سعی کنید با قبول و درک آن‌ها، در عملکرد و رفتار خود بهبود ایجاد کنید.
Pygmalion Effect در حوزه مدیریت
هرچند اثر پیگمالیون در روانشناسی بسیار مشهور است اما تحقیقات نشان داده که این اثر در حوزه مدیریت نیز تاثیر قابل توجهی در نتایج دارد. مدیرانی که می‌توانند با استفاده از این اثر، انتظارات مثبتی را به زیردستان خود انتقال دهند، اعتماد به نفس آن‌ها را افزایش داده و موجب بهبود عملکرد آن‌ها خواهند شد. دکتر میثم شکری ساز اعتقاد دارد که با تعیین انتظارات مثبت اما قابل دستیابی می‌توانید عملکرد کارکنان را پله پله افزایش دهید.
راهکارهایی برای استفاده از اثر پیگمالیون به منظور افزایش بهره وری کارمندان
همانطور که ذکر شد، کاربرد اثر پیگمالیون در روانشناسی تنها کاربرد این اثر نیست و می‌توان از آن در حوزه‌های مختلف از جمله کسب و کار نیز استفاده کرد. به منظور استفاده از این اثر جهت افزایش بهره‌وری کارمندان، می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:
- تعیین توقعات و انتظارات مثبت: به عنوان مدیر، باید توقعات و انتظارات مثبت خود را نسبت به کارمندان تعیین کنید. پس از آن، مطمئن شوید که این توقعات قابل دستیابی و منطقی هستند و باعث انگیزه و الهام کارمندان می‌شوند.
- ارائه بازخورد مثبت: با ارائه بازخورد مثبت به کارمندان، می‌توانید توقعات خود را در آن‌ها تقویت کنید. به عنوان مثال، با تشویق و تحسین عملکرد خوب یک کارمند، می‌توانید او را تشویق کنید تا تلاش بیشتری برای دستیابی به اهداف خود بکند.
- ارائه فرصت‌های رشد و پیشرفت: ارائه فرصت‌های رشد و پیشرفت به کارمندان، یکی دیگر از راهکارهای استفاده از Pygmalion Effect برای تقویت توقعات و انتظارات مثبت در کارمندان است. به عنوان مثال، با ارائه دوره‌های آموزشی و فرصت‌های توسعه شغلی، می‌توانید کارمندان را تشویق کنید تا به بهبود عملکرد خود بپردازند.
- ایجاد فضای کار مثبت: با ایجاد فضای کاری مثبت و حمایت‌کننده، می‌توانید توقعات و انتظارات مثبت را در کارمندان تقویت کنید. برای مثال، با ایجاد فضایی سرشار از همکاری، تعامل و ارتباط سازنده، می‌توانید کارمندان را تشویق کنید تا به بهترین عملکرد خود برسند.
- ارائه پاداش و تشویق: ارائه پاداش و تشویقی به کارمندان، یکی دیگر از راهکارهای استفاده از Pygmalion Effect برای برآورده کردن توقعات و انتظارات مثبت است.
جمع بندی
در این مقاله در خصوص یکی از مهمترین اثرهای روانشناختی صحبت شد. اثر پیگمالیون در روانشناسی، به عنوان یک اثر تاثیرگذار و کلیدی در زندگی روزمره ما انسان‌هاست. این اثر، تاثیر قدرت توقعات و انتظارات دیگران بر عملکرد و رفتار فرد را نشان می‌دهد. Pygmalion Effect به وضوح نشان می‌دهد که انتظارات اشخاص دیگر به شکل قابل توجهی بر روی رفتار ما تاثیرگذار است. تاثیر این اثر می‌تواند مثبت یا منفی باشد.
Pygmalion Effect و تاثیر آن بر زندگی ما.
