از نگاه دکتر میثم شکری ساز شایسته سالاری در سازمان، مقوله ای پر اهمیت به حساب می آید. معیار های شایسته سالاری، می توانند روند انجام کار و محیط سازمان را تحت تاثیر خود قرار دهند. زمانی که این نظام اجتماعی در یک سازمان مورد استفاده قرار گیرد، کارکنان بر اساس استعداد های شخصی خودشان و ویژگی های ذهنی شان در دسته بندی های متنوعی تقسیم خواهند شد. این سیستم به افراد دارای لیاقت و صلاحیت اجازه می دهد تا موفق شوند.
به صورت کلی، شایسته سالاری در سازمان به حالتی گفته می شود که طی آن، مجموعه توسط افراد دارای صلاحیت و شخصیت های شایسته اداره می شود. شایسته سالاری پروسه ای پر اهمیت بوده و می تواند فعالیت های یک سازمان را تحت تاثیر خود قرار دهد. اینجاست که کاربران با یک سری پرسش های کلیدی مواجه می شوند. به عنوان مثال، تا امروز افراد زیادی از ما پرسیده اند که ضرورت شایسته سالاری در نظام اداری چیست؟ اصلا ما چرا باید این نظام را در سازمان خود ایجاد کنیم؟ با ما در ادامه همراه شوید تا پاسخ به این سوالات را بررسی کنیم.
تعریف شایسته سالاری
بیایید کارمان را با بررسی چیستی شایسته سالاری در سازمان شروع کنیم. به صورت کلی، عبارت شایسته سالاری از دو قسمت اصلی یعنی “شایسته” و “سالاری” تشکیل شده است. بر باور دکتر میثم شکری ساز شایسته به معنای شایستگی و استحقاق داشتن بوده و سالاری به معنای مدیریت یا حکومت است. پس ما می توانیم عبارت “شایسته سالاری” را به حکومت یا مدیریت افراد دارای صلاحیت معنا کنیم! هر سازمان یک سری ملاک های خاص را برای خود در نظر گرفته است. برخی از سازمان های بین المللی روی مهارت تمرکز داشته و برخی هم روی روابط عمومی و ویژگی های شخصیتی کارکنانشان تمرکز می کنند.
شایسته سالاری در سازمان، به جامعه ای اشاره دارد که توسط افراد دارای صلاحیت اداره می شود. فرقی ندارد که این جامعه در چه زمینه ای فعالیت کرده و چقدر اهمیت دارد! شایسته سالاری را می توان در محیط های متنوعی پیاده سازی نمود. تا امروز محققان و جامعه شناسان، روش های متنوعی را برای پیاده سازی دقیق و اصولی شایسته سالاری مورد استفاده قرار داده اند. به عنوان مثال، در یک مدرسه زمانی شایسته سالاری رخ می دهد که دانش آموزان بر اساس سطح تلاش و نمراتشان تشویق شوند. این مسئله در یک سازمان یا شرکت هم صادق است. در یک سازمان زمانی کارکنان تشویق می شوند که در حوزه فعالیتی خود برتر از سایرین باشند.
ضرورت شایسته سالاری در نظام اداری
از دید دکتر میثم شکری ساز شایسته سالاری در نظام اداری اهمیت زیادی دارد. سازمان هایی که بر این اساس طراحی نشده اند، طی مدت زمان کوتاهی با مشکلات جدی مواجه خواهند شد! به صورت کلی، در یک سازمان شایسته سالاری می تواند برای استخدام اهمیت زیادی داشته باشد. یعنی اولین قسمتی که باید تحت تاثیر شایسته سالاری قرار گیرد، روند استخدام است. اگر کارکنان به جای ویژگی های عمومی، شخصی یا روابط خود، بر اساس تخصص، مهارت و سطح تحصیلاتشان استخدام شوند، سرعت پیشرفت مجموعه چند برابر خواهد شد.
در یک سازمان با نظام شایسته سالاری، نظرات همه افراد مهم است. فرقی ندارد که فرد چه سمتی دارد؛ اگر در زمینه ای متخصص است، می تواند نظرش را آزادانه بیان کند. استفاده از نظام شایسته سالاری در سازمان جلوی دسته بندی افراد بر اساس سن، جنسیت و نژاد را به صورت کامل می گیرد. این مسئله می تواند خیلی از مشکلات کارکنان را برای همیشه حل کند. به همین علت هم مدیران یک مجموعه همواره به دنبال استخدام کارکنان خود بر اساس شایستگی هایشان هستند. البته که دنبال کردن این پروسه بدون توجه به معیار های شایسته سالاری امکان پذیر نیست!
معیارهای شایسته سالاری کدام اند؟
حال که مباحث مقدماتی را پشت سر گذاشتیم، بیایید به سراغ مهم ترین معیارهای شایسته سالاری برویم. معیارهای شایسته سالاری را می توان از چندین جهت مختلف مورد بررسی قرار داد. برای تبدیل کردن یک سازمان عادی به یک سازمان شایسته سالار، بهتر است به چند ویژگی خاص توجه شود.
از دیدگاه دکتر میثم شکری ساز مشارکت کارکنان در مسائل مختلف سازمان و تصمیم گیری های پر اهمیت، اولین معیار این پروسه به حساب می آید. زمانی که کارکنان بتوانند در تصمیم گیری های مدیریتی تاثیر گذار باشند، ایده های جدید و با ارزشی در اختیار مدیران قرار می گیرد.
دومین مورد از معیارهای شایسته سالاری در سازمان به ایجاد تحولات و اصلاحات اساسی در سازمان اشاره دارد. گاهی اوقات، کارشناسان برای ایجاد این تحولات باید زیرساخت های مجموعه را به صورت کامل تغییر دهند.
در یک سازمان شایسته سالار، انتقاد و پیشنهاد آزاد است. مدیران نمی توانند کارمندان خود را فقط به خاطر یک نقد ساده اخراج کنند! در عوض آنها همه تلاش خود را به کار می گیرند تا با کار روی اخلاق حرفه ای خودشان، محیط کار را برای همه قابل تحمل کنند.
چهارمین مورد از معیارهای شایسته سالاری به برابری در مقابل قانون و عدالت سازمانی اشاره دارد. فرقی ندارد که سمت یک فرد متخلف چیست؛ در هر صورت ایجاد کارمندان خطا کار باید بر اساس خطایشان مجازات دریافت کنند. عدم توجه به این مسئله سازمان را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.
از جمله دیگر معیارهای شایسته سالاری در سازمان می توان به نابودی روحیه چاپلوسی، جلوگیری از ستایش مدیران، تشویق قانون گرایی و حذف قوانین اضافی، افزایش میزان پایبندی به تعهدات، تشویق مدیران برای پاسخگویی و گزینش کارمندان بر اساس افراد دارای صلاحیت اشاره نمود.
شایسته سالاری در مدیریت چه مزایایی دارد؟
البته که ایجاد شایسته سالاری در مدیریت و سایر سطوح یک سازمان، مزایای زیادی را برای همه اعضا به همراه خواهد داشت. به گفته دکتر میثم شکری ساز هنگام اجرای طرح های مربوط به شایسته سالاری، افراد بر اساس سطح مهارت و انگیزه خود در سطوح مختلف تقسیم می شوند. این مسئله کارکنان اضافی که نقش مهمی در سازمان ندارند را حذف می کند. جدا از این مسئله، نظام شایسته سالاری می تواند سرعت انجام پروژه های مختلف را به صورت مستقیم تحت تاثیر خود قرار دهد.
تحقیقات نشان داده اند که شایسته سالاری می تواند سطح مشارکت و همکاری بین کارمندان را تا حد قابل توجهی افزایش دهد. این روند روی اعتماد سازمانی تاثیر گذار بوده و می تواند درصد نوآوری را بالا ببرد. جدا از همه این موارد، با استفاده از شایسته سالاری کارکنان انگیزه بیشتری برای ارتقا مهارت های خود پیدا می نمایند. در نتیجه، استفاده از یک نظام شایسته سالاری در سازمان اهمیت زیادی دارد.
مراحل شایسته سالاری در سازمان
مراحل شایسته سالاری در سازمان ثابت نیست. بسته به ماهیت محیط کاری و نیاز هایش، افراد می توانند مراحل متنوعی را برای پیاده سازی طرح های مربوط به شایسته سالاری طی کنند. در لیست زیر، شما می توانید چند مورد از این مراحل پر اهمیت را مشاهده کنید. به خاطر داشته باشید که افراد برای ایجاد تغییرات واقعی در محیط کار، لزوما باید خدمات تیم های مشاوره ای حرفه ای را به کار گیرند.
- شایسته خواهی: در ابتدا مدیران باید به دنبال استفاده از کارکنان شایسته باشند.
- شایسته یابی: این مرحله روند گزینش و استخدام را تغییر می دهد.
- شایسته گزینی: این مرحله متقاضیانی که صلاحیت کافی ندارند را حذف می کند.
- شایسته پروری: این مرحله از نظر روحی و روانی، به ایده آل های سازمان می رسند.
- شایسته سالاری: در این مرحله، کارکنان همه ایده آل های یک سازمان را در اختیار دارند.
کلام آخر
در این صفحه ما سعی کردیم تا مزایای شایسته سالاری در سازمان را به صورت دقیق مورد بررسی قرار دهیم. به صورت کلی، روند شایسته سالاری اهمیت زیادی داشته و می تواند وضعیت یک نهاد، سازمان یا شرکت خصوصی را به صورت مستقیم تحت تاثیر خود قرار دهد. فرقی ندارد که مجموعه زیر دست شما در چه حوزه ای فعال است. در هر صورت برای کسب بیشترین بازدهی ممکن شما باید قواعد مربوط به شایسته سالاری را در آن پیاده سازی کنید.
به خاطر داشته باشید که شایسته سالاری در سازمان می تواند روی روحیه کارکنان و رفتار حرفه ای آنها هم تاثیر گذار باشد. در فرهنگ شایسته سالاری، کارمندان برای کار های سخت و ایده های با ارزش خود پاداش دریافت می کنند. این مسئله به سازمان اجازه می دهد تا خیلی سریع تر رشد پیدا نماید. البته که پیاده سازی طرح های مربوط به شایسته سالاری، کار راحتی نیست.
گاهی اوقات معیارهای شایسته سالاری یک سازمان را مجبور می کنند تا زیر ساخت های خود را به صورت کامل تغییر دهد. اگر شما هم به دنبال پیاده سازی طرح های مربوط به شایسته سالاری در روند استخدام، گزینش و ارتقا شغلی کارمندان خود هستید، لزوما باید خدمات مشاورین حرفه ای و افراد تعلیم دیده فعال در زمینه مدیریت کسب و کار را مورد استفاده قرار دهید. با استفاده از خدمات بهترین تیم های مشاوره ای فعال در این زمینه، شما طی مدت زمان کوتاهی به بازدهی مطلوبی دسترسی پیدا خواهید کرد.
