طبق گفته دکتر میثم شکری ساز تعهد سازمانی یکی از مهم ترین اصول در حوزه مدیریت منابع انسانی است که بر تعاملات، انگیزه و عملکرد کارکنان تأثیر می گذارد. وقتی کارکنان یک سازمان به سازمان خود متعهد باشند، احساس مسئولیت و وفاداری بیشتری نسبت به اهداف و مأموریت های سازمان پیدا می کنند. این تعهد به این معنا است که افراد با سازمانی که در آن کار می کنند، هم راستا بوده و تمایل دارند که در جهت رشد و پیشرفت آن تلاش نمایند.
تعهد سازمانی از سه مولفه اصلی تشکیل می شود که هر کدام به شکلی متفاوت بر روی رفتار کارکنان تأثیر می گذارد. شناخت این مولفه ها و نحوه ی اثر گذاری آن ها بر تعهد کارکنان، می تواند به مدیران کمک کند تا روش های مناسبی برای افزایش تعهد در سازمان انتخاب کنند.
مولفه های تعهد سازمانی
طبق نظر دکتر میثم شکری ساز برای درک بهتر تعهد سازمانی، ابتدا باید با مولفه های تعهد سازمانی آشنا شویم. این مولفه ها شامل تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری هستند که هر یک نقش خاصی در شکل گیری تعهد به سازمان دارند.
- تعهد عاطفی: تعهد عاطفی به احساس وابستگی، تعلق خاطر و علاقه کارکنان به سازمان اشاره دارد. این مولفه نشان دهنده میزانی است که کارکنان به دلیل علاقه و احساس نزدیکی به اهداف و ارزش های سازمان، تمایل به ماندن دارند. کارکنانی که تعهد عاطفی بالایی دارند، از کار کردن در سازمان خود لذت می برند و به فعالیت های خود افتخار می کنند. این نوع تعهد از آنجا که بر پایه ارتباط عاطفی است، باعث می شود کارکنان با تمام توان و علاقه برای موفقیت سازمان تلاش کنند.
- تعهد مستمر: تعهد مستمر به هزینه های ترک سازمان توسط کارکنان اشاره دارد. این مولفه نشان دهنده میزان وابستگی افراد به سازمان به دلیل منافع مادی و امنیت شغلی است. به عبارت دیگر، کارکنانی که دارای تعهد مستمر هستند، به دلیل ترس از دست دادن مزایا یا مشکلات اقتصادی ناشی از ترک شغل، در سازمان باقی می مانند. در این حالت، ممکن است کارکنان احساس کنند که ترک سازمان برای آن ها هزینه بر است، بنابراین برای اجتناب از این هزینه ها به ماندن ادامه می دهند.
- تعهد هنجاری: تعهد هنجاری از احساس وظیفه و مسئولیت کارکنان نسبت به سازمان نشأت می گیرد. در این مولفه، کارکنان به دلیل وظیفه شناسی و ارزش های اخلاقی احساس می کنند که باید در سازمان بمانند و به اهداف آن کمک کنند. این نوع تعهد بیشتر از روی احساس مسئولیت اجتماعی و وجدان کاری شکل می گیرد و کارکنان بر این باورند که به سازمانی که به آن ها فرصت و امکانات داده، باید وفادار بمانند.
اهمیت مولفه های تعهد به سازمان
از دید دکتر میثم شکری ساز درک و تقویت هر یک از این مولفه ها می تواند به بهبود عملکرد و کاهش نرخ ترک شغل در سازمان ها کمک کند. سازمان هایی که بر تقویت تعهد عاطفی تمرکز می کنند، فضایی ایجاد می نمایند که در آن کارکنان احساس تعلق و رضایت دارند و با انگیزه بیشتری کار می کنند. تقویت تعهد مستمر نیز می تواند از هزینه های استخدام و آموزش نیرو های جدید بکاهد، زیرا کارکنان به دلیل منافع اقتصادی تمایل به ماندن دارند. همچنین، سازمان هایی که تعهد هنجاری را در کارکنان خود تقویت می کنند، افرادی مسئولیت پذیر و وفادار خواهند داشت که با وجدان کاری بالا به انجام وظایف خود می پردازند.
راهکارهایی برای تقویت مولفه های تعهد سازمانی
به اعقتاد دکتر میثم شکری ساز مدیران می توانند با ارائه فرصت های پیشرفت شغلی، پاداش های مناسب، فرهنگ سازمانی حمایتی و بهبود شرایط کاری، هر یک از این مولفه ها را در کارکنان خود تقویت کنند. به عنوان مثال، برای افزایش تعهد عاطفی، می توان برنامه های ارتقای روحیه و ایجاد محیط کاری دوستانه را در نظر گرفت. برای تقویت تعهد مستمر، باید بر روی پایداری مالی و امنیت شغلی کارکنان کار کرد. همچنین برای ایجاد تعهد هنجاری، ایجاد فرهنگی مبتنی بر ارزش های اخلاقی و حمایت از کارکنان توصیه می شود.
مولفه های تعهد سازمانی، با تأثیر بر انگیزه، وفاداری و کارایی کارکنان، نقشی کلیدی در موفقیت و پایداری سازمان ها ایفا می کنند.
انواع تعهد سازمانی
با توجه به مولفه های تعهد سازمانی، انواع تعهد سازمانی را می توان به چند دسته ی اصلی تقسیم کرد. هر کدام از این دسته ها ویژگی های خاص خود را دارند و بر رفتار و نگرش کارکنان تأثیر می گذارند. شناخت این انواع تعهد سازمانی به مدیران کمک می کند تا بهتر بتوانند استراتژی های مناسب را برای حفظ و جذب کارکنان تدوین کنند.
به طور کلی، تعهد سازمانی به معنای وابستگی عاطفی و حرفه ای یک فرد به سازمانی است که در آن کار می کند. این مفهوم به چهار نوع اصلی تقسیم می شود:
- تعهد عاطفی (Affective Commitment):: این نوع تعهد به احساسات مثبت کارکنان نسبت به سازمان مربوط می شود. زمانی که کارکنان به طور عمیق با ارزش ها و اهداف سازمان هم راستا باشند و احساس کنند که به این سازمان تعلق دارند، تعهد عاطفی ایجاد می شود.
- تعهد محاسباتی (Continuance Commitment):: این نوع تعهد به هزینه های ترک سازمان مربوط می شود. کارکنانی که تعهد محاسباتی دارند، معمولاً به دلیل مزایای مالی، بیمه، یا شرایط کاری، به ماندن در سازمان تمایل دارند. آن ها ممکن است احساس کنند که ترک سازمان می تواند برایشان هزینه بر باشد.
- تعهد هنجاری (Normative Commitment):: این نوع تعهد به احساس مسئولیت اجتماعی و اخلاقی نسبت به سازمان مربوط می شود. کارکنانی که دارای تعهد هنجاری هستند، به دلیل ارزش های فرهنگی، اجتماعی، یا انسانی، احساس می کنند که باید در سازمان بمانند و به آن خدمت نمایند.
- تعهد سازنده (Instrumental Commitment):: بر باور دکتر میثم شکری ساز این نوع تعهد به انگیزه های خاص و شخصی کارکنان مرتبط است. کارکنان امکان دارد برای دستیابی به اهداف شخصی خود، مانند پیشرفت شغلی، گسترش مهارت ها یا کسب تجربه، به سازمان وابسته شوند.
این مطلب ادامه دارد… .
